Ủy ban Basel về Giám sát Ngân hàng Ngân hàng Thanh toán Quốc tế. Các nguyên tắc tăng cường quản trị công ty đối với các tổ chức ngân hàng

Transcription

1

2

3 Ủy ban Basel về Giám sát Ngân hàng Ngân hàng Thanh toán Quốc tế Các nguyên tắc tăng cường quản trị công ty đối với các tổ chức ngân hàng Tháng 10/2010

4 Yêu cầu sao chép ấn phẩm vui lòng gửi đến địa chỉ sau: Ngân hàng Thanh toán Quốc tế Bộ phận Báo chí và Truyền thông CH-4002 Basel, Thụy Sĩ Fax: và Ngân hàng Thanh toán Quốc tế. Bản quyền tác phẩm được bảo hộ. Có thể sử dụng hoặc dịch sang ngôn ngữ khác các trích dẫn ngắn từ ấn phẩm với điều kiện phải ghi rõ nguồn thông 2011 Tổ chức Tài chính Quốc tế IFC giữ bản quyền bản dịch tiếng Việt.

5 MỤC LỤC I. Giới thiệu... 5 II. Tổng quan về quản trị công ty trong ngân hàng III. Các nguyên tắc quản trị công ty vững mạnh A. Thông lệ hoạt động của Hội đồng Quản trị B. Ban Giám đốc C. Quản lý rủi ro và kiểm soát nội bộ D. Chính sách lương thưởng E. Cơ cấu công ty phức tạp hoặc không rõ ràng F. Công bố thông tin và tính minh bạch...42 IV. Vai trò của cơ quan giám sát V. Tăng cường môi trường hỗ trợ quản trị công ty vững mạnh..47 CÁC NGUYÊN TẮC TĂNG CƯỜNG QUẢN TRỊ CÔNG TY ĐỐI VỚI CÁC TỔ CHỨC NGÂN HÀNG 3

6 Nhóm công tác về Quản trị công ty thuộc Ủy ban Basel về Giám sát ngân hàng Chủ tịch: Bà Danièle Nouy, Ủy ban Ngân hàng Pháp Ủy ban Ngân hàng, Tài chính và Bảo hiểm, Bỉ Ủy ban Quản lý Ngân hàng Trung Quốc Cơ quan Giám sát Ngân hàng Pháp Ngân hàng Trung ương Đức Cơ quan Giám sát Tài chính Liên bang (BaFin), Đức Ngân hàng Trung ương Italia Ngân hàng Trung ương Nhật Bản Cơ quan Dịch vụ Tài Chính, Nhật Bản Ủy ban Giám sát Tài chính, Luxembourg Ngân hàng Trung ương Hà Lan Ngân hàng Trung ương Liên bang Nga Cơ quan Tiền tệ Ả Rập Xê Út Ngân hàng Trung ương Tây Ban Nha Cơ quan Giám sát Tài chính Thụy Điển, Finansinspektionen Cơ quan Giám sát Thị trường Tài chính Thụy Sỹ Cơ quan Dịch vụ Tài chính, Vương quốc Anh Tập đoàn Bảo hiểm Tiền gửi Liên bang, Mỹ Ngân hàng Dự trữ Liên bang New York, Mỹ Hội đồng Thống đốc thuộc Hệ thống Cục Dự trữ Liên bang, Mỹ Văn phòng Quản lý Tiền tệ, Mỹ Ủy ban Châu Âu Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế Ngân hàng Thế giới Tổ chức Bình ổn Tài chính Hội đồng Thư ký của Ủy ban Basel về Giám sát ngân hàng, Ngân hàng Thanh toán Quốc tế Ông Hein Lannoy Ông Liao Min Ông Jean-Christophe Cabotte Ông Fabrice Macé Bà Kathrin Schulte-Südhoff Bà Heike Berger-Kerkhoff Bà Diana Capone Ông Jun Iwasaki Ông Hideaki Kamei Bà Nadia Manzari Bà Annick Teubner Ông Oleg Letyagin Ông Abdullah Alsoyan Ông Francisco Ovelar Bà Cecilia Wennerholm Ông Gabe Shawn Varges Ông Chris Hibben Bà Melinda West Bà Kristin Malcarney Ông Kirk Odegard Bà Karen Kwilosz Ông Elies Messaoudi Ông Grant Kirkpatrick Bà Laura Ard Bà Katia D Hulster Ông Denis Sicotte Ông Toshio Tsuiki 4 CÁC NGUYÊN TẮC TĂNG CƯỜNG QUẢN TRỊ CÔNG TY ĐỐI VỚI CÁC TỔ CHỨC NGÂN HÀNG

7 I. Giới thiệu 1. Ngân hàng có vai trò tài chính trung gian quan trọng trong nền kinh tế. Thị trường và công chúng do vậy phản ứng rất nhạy cảm đối với bất kỳ khó khăn tiềm tàng nào phát sinh từ các yếu kém trong hệ thống quản trị công ty của ngân hàng. Vì thế quản trị công ty có liên quan mật thiết không chỉ với từng tổ chức ngân hàng mà cả hệ thống tài chính quốc tế và công tác hướng dẫn, giám sát nghiệp vụ ngân hàng Ủy ban Basel về Giám sát Ngân hàng (sau đây gọi tắt là Ủy ban ) từ lâu đã cam kết thúc đẩy thông lệ quản trị công ty tốt trong các tổ chức ngân hàng. Ủy ban đã ban hành bản hướng dẫn các nguyên tắc quản trị công ty đối với các tổ chức ngân hàng lần đầu vào năm 1999 và sửa đổi vào năm Bản hướng dẫn của Ủy ban nhằm hỗ trợ và cung cấp các hướng dẫn cho các cơ quan giám sát nghiệp vụ ngân hàng đẩy mạnh việc áp dụng thực tiễn quản trị công ty vững mạnh trong tổ chức ngân hàng tại các quốc gia thành viên của Ủy ban này. Bản hướng dẫn cũng là tài liệu tham khảo giúp các ngân hàng tăng cường công tác quản trị công ty của chính mình. 3. Bản hướng dẫn ban hành năm 2006 được soạn thảo dựa trên bộ Nguyên tắc Quản trị Công ty do Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) 3 ấn hành. Bộ Nguyên tắc của OECD xây dựng trước đó đã được thừa nhận rộng rãi có mục đích hỗ trợ các chính phủ trong nỗ lực đánh giá và cải thiện khuôn khổ quản trị công ty đồng thời cung cấp hướng dẫn cho các thành viên tham gia thị trường cũng như các cơ quan quản lý thị trường tài chính Bộ Nguyên tắc của OECD định nghĩa quản trị công ty là hoạt động liên quan đến một tập hợp các mối quan hệ giữa Ban Giám đốc, Hội đồng Quản trị, cổ đông và các bên có quyền lợi liên quan khác. Quản trị công ty cũng thiết lập cơ cấu qua đó các mục tiêu của công ty được xây dựng, phương tiện để đạt được các Ủy ban Basel về Giám sát Ngân hàng là một diễn đàn hợp tác thường xuyên về các vấn đề giám sát nghiệp vụ ngân hàng. Ủy ban có chức năng thúc đẩy và tăng cường thực tiễn giám sát và quản lý rủi ro trên toàn thế giới. Ủy ban bao gồm các đại diện từ các nước như: Ac-hen-ti-na, Úc, Bỉ, Bra-xin, Ca-na-đa, Trung Quốc, Pháp, Đức, Hồng Kông, Ấn Độ,In-đô-nê-xi-a, Ý, Nhật Bản, Hàn Quốc, Luych- xem-bua, Mê-hi-cô, Hà Lan, Nga, Ả-rập Xê-út, Xinh-ga-po, Nam Phi, Tây Ban Nha, Thụy Điển, Thụy Sĩ, Thổ Nhĩ Kỳ, Vương quốc Anh và Mỹ. Ủy ban thường họp tại trụ sở của Ngân hàng Thanh toán Quốc tế (NHTTQT) đặt tại Basel, Thụy Sĩ. 2. Xem Tăng cường Quản trị Công ty cho Tổ chức Ngân hàng, Ủy ban Basel về Giám sát Ngân hàng, tháng Chín năm 1999 và tháng Hai năm 2006 tại trang web: 3. Xem Các nguyên tắc quản trị công ty của OECD, bản sửa đổi tháng Tư năm 2004, phát hành lần đầu vào tháng Sáu năm 1999 tại trang web: Các nguyên tắc của OECD tạo nên một trong số mười hai chuẩn mực chính của Diễn đàn Bình ổn Tài chính cho các hệ thống tài chính vững mạnh. 4. Để tham khảo, OECD đã xây dựng hệ thống từ vựng các thuật ngữ có liên quan đến quản trị công ty trong tài liệu Kinh nghiệm từ các hội nghị bàn tròn về quản trị công ty trong khu vực, năm Có thể xem tài liệu này tại trang web: Tuy nhiên, việc sử dụng chính xác những thuật ngữ này có thể khác nhau trong các thiết chế pháp lý khác nhau. CÁC NGUYÊN TẮC TĂNG CƯỜNG QUẢN TRỊ CÔNG TY ĐỐI VỚI CÁC TỔ CHỨC NGÂN HÀNG 5

8 mục tiêu đó được xác định và hiệu quả thực hiện mục tiêu được giám sát. Quản trị công ty tốt cần tạo được sự khuyến khích đối với Hội đồng Quản trị và Ban Giám đốc để thực hiện các mục tiêu vì lợi ích công ty và cổ đông, và phải tạo điều kiện giám sát hiệu quả. Sự tồn tại của hệ thống quản trị công ty hiệu quả trong phạm vi một công ty và trong cả nền kinh tế nói chung góp phần tạo nên sự tin tưởng là nền tảng cho sự vận hành của kinh tế thị trường. 5. Bản hướng dẫn của Ủy ban Basel năm 2006 tập trung vào một số vấn đề then chốt trong quản trị công ty. Một số vấn đề chính trong bản hướng dẫn ban hành năm 2006 là: Hội đồng Quản trị phải tham gia vào việc phê chuẩn chiến lược của ngân hàng một cách phù hợp; Trách nhiệm trong ngân hàng phải được phân định rõ ràng và thực thi thống nhất trong toàn tổ chức; Chính sách lương thưởng phải phù hợp với mục tiêu lâu dài của ngân hàng; và Những rủi ro phát sinh do hoạt động thiếu minh bạch cần được quản lý thỏa đáng. 6. Sau khi Ủy ban ban hành bản hướng dẫn năm 2006, một số thất bại và sai sót về quản trị công ty đã xảy ra, và nhiều trong số đó đã bộc lộ trong cuộc khủng hoảng tài chính bắt đầu giữa năm Một số ví dụ về những sai sót này bao gồm việc Hội đồng Quản trị giám sát không đầy đủ Ban Giám đốc, quản lý rủi ro không thỏa đáng, và cơ cấu tổ chức và hoạt động của ngân hàng quá phức tạp và không rõ ràng. Trong bối cảnh đó, Ủy ban đã quyết định sửa đổi lại bản hướng dẫn năm Khi soát xét và sửa đổi các nguyên tắc này, Ủy ban khẳng định lại rằng các nguyên tắc đó vẫn phù hợp và có ý nghĩa hết sức quan trọng cần được các ngân hàng và cơ quan giám sát tuân thủ để đảm bảo các nguyên tắc 6 được thực thi hiệu quả. Ngoài ra, Ủy ban tin rằng các vấn đề chính nêu dưới đây cần được chú trọng nhiều nhất: (1) Thông lệ hoạt động của Hội đồng Quản trị Hội đồng Quản trị cần chủ động thực thi trách nhiệm chung đối với ngân hàng, bao gồm chiến lược kinh doanh và rủi ro, tổ chức, sự vững mạnh về tài chính và Nhiều trong số những thiếu sót này tại các công ty dịch vụ tài chính toàn cầu lớn được nêu rõ trong báo cáo của Nhóm Kiểm soát Cấp cao về Quan sát thực tiễn quản lý rủi ro trong cuộc khủng hoảng thị trường gần đây, tháng Ba năm 2008, có thể truy cập tại trang web: rp htm và báo cáo tiếp theo về Các bài học quản lý rủi ro rút ra từ cuộc khủng hoảng ngân hàng toàn cầu năm 2008, tháng Mười năm 2009, có thể truy cập tại trang web: banking/2009/ma html. 6. OECD đã bổ sung các nguyên tắc nhằm bao quát diễn biến của cuộc khủng hoảng tài chính. Xem Quản trị công ty và khủng hoảng tài chính: Các kết luận và thực tiễn tốt phát sinh nhằm tăng cường việc thực thi các Nguyên tắc, năm 2010 tại trang web: 6 CÁC NGUYÊN TẮC TĂNG CƯỜNG QUẢN TRỊ CÔNG TY ĐỐI VỚI CÁC TỔ CHỨC NGÂN HÀNG

9 quản trị của ngân hàng. Để hoàn thành trách nhiệm này, Hội đồng Quản trị phải: Thực hiện đánh giá khách quan có cơ sở, đồng thời đảm bảo rằng từng cá nhân cũng như cả Hội đồng luôn luôn có trình độ và năng lực phù hợp; Áp dụng những thông lệ quản trị tốt trong hoạt động của bản thân Hội đồng; và Được hỗ trợ bởi các bộ phận quản lý rủi ro và giám sát có năng lực, vững mạnh và độc lập để đảm bảo việc giám sát hiệu quả. (2) Ban Giám đốc Dưới sự chỉ đạo của Hội đồng Quản trị, Ban Giám đốc cần đảm bảo hoạt động của ngân hàng phù hợp với chiến lược kinh doanh, mức độ chấp nhận rủi ro/ khẩu vị rủi ro 7 và chính sách quản lý rủi ro mà Hội đồng phê duyệt. (3) Quản lý rủi ro và giám sát nội bộ Một ngân hàng cần có bộ phận quản lý rủi ro (bao gồm Giám đốc quản lý rủi ro (CRO) hoặc vị trí tương đương đối với ngân hàng lớn và ngân hàng có phạm vi hoạt động quốc tế), bộ phận tuân thủ và bộ phận kiểm toán nội bộ, mỗi bộ phận đều nên có đầy đủ thẩm quyền, tầm quan trọng, sự độc lập, nguồn lực và được trực tiếp tiếp cận Hội đồng Quản trị; Rủi ro cần được xác định, đánh giá và giám sát một cách chắc chắn, toàn diện và thường xuyên; Cần xây dựng một hệ thống kiểm soát nội bộ có cơ cấu và hoạt động hiệu quả; Bộ phận quản lý rủi ro, tuân thủ và giám sát nội bộ của ngân hàng cần được xây dựng với đầy đủ năng lực để theo kịp bất kỳ thay đổi nào trong mức độ và loại hình rủi ro của ngân hàng (bao gồm cả rủi ro do tăng trưởng) và của môi trường rủi ro bên ngoài; và Quản lý rủi ro hiệu quả đòi hỏi thông tin nội bộ về rủi ro phải thẳng thắn và kịp thời trong toàn bộ tổ chức, và được báo cáo xuyên suốt lên Hội đồng Quản trị và Ban Giám đốc Một số ngân hàng và cơ quan giám sát sử dụng thuật ngữ mức độ chấp nhận rủi ro để miêu tả mức độ rủi ro mà ngân hàng sẵn sàng chấp nhận. Các ngân hàng và cơ quan giám sát khác sử dụng thuật ngữ khẩu vị rủi ro để phân biệt giữa những rủi ro tuyệt đối mà ngân hàng sẵn sàng chấp nhận trước (khẩu vị rủi ro) với giới hạn thực sự trong khẩu vị rủi ro mà ngân hàng có thể chấp nhận (mức độ chấp nhận rủi ro). Khẩu vị rủi ro hàm ý một quan điểm rộng mở hơn về những rủi ro có thể chấp nhận được, trong khi mức độ chấp nhận rủi ro định nghĩa trực tiếp hơn về những rủi ro cụ thể mà ngân hàng sẽ chấp nhận. Do có vẻ không có sự đồng thuận giữa các cơ quan giám sát và ngân hàng trong vấn đề này, thuật ngữ mức độ chấp nhận rủi ro/ khẩu vị rủi ro được sử dụng trong tài liệu này. CÁC NGUYÊN TẮC TĂNG CƯỜNG QUẢN TRỊ CÔNG TY ĐỐI VỚI CÁC TỔ CHỨC NGÂN HÀNG 7

10 (4) Chính sách lương thưởng Ngân hàng phải thực hiện đầy đủ bộ Nguyên tắc Thông lệ Lương thưởng Hợp lý của Hội đồng Bình ổn Tài chính (FSB- trước đây là Diễn đàn Bình ổn Tài chính) và bộ Chuẩn mực Thi hành 8 (Chuẩn mực của FSB) kèm theo, hoặc các điều khoản quốc gia phù hợp với các Nguyên tắc và Chuẩn mực của FSB. (5) Các cơ cấu phức tạp hoặc không rõ ràng Hội đồng Quản trị và Ban Giám đốc cần biết, hiểu và hướng dẫn cơ cấu công ty chung của ngân hàng và sự phát triển của nó, đảm bảo rằng cơ cấu (và các bộ phận làm nên cơ cấu đó) là hợp lý và không phi pháp hoặc phức tạp quá mức; và Ban Giám đốc, và cả Hội đồng Quản trị khi cần thiết, phải hiểu rõ mục đích của bất kỳ cơ cấu nào có khả năng gây cản trở tính minh bạch, nhận thức được các rủi ro mà những cơ cấu đó có thể mang lại và cố gắng giảm thiểu những rủi ro đã xác định. (6) Công bố thông tin và tính minh bạch Tính minh bạch là một công cụ giúp nhấn mạnh và thực hiện các nguyên tắc chính của quản trị công ty tốt. 7. Bản hướng dẫn này nhằm trợ giúp các tổ chức ngân hàng 9 trong việc tăng cường khuôn khổ quản trị công ty và hỗ trợ các cơ quan giám sát trong việc đánh giá chất lượng của khuôn khổ quản trị đó. Tuy nhiên, bản hướng dẫn này không nhằm thiết lập một khung pháp lý mới đặt trên hệ thống luật pháp quốc gia, các quy định và quy tắc hiện hành. Việc áp dụng các chuẩn mực về quản trị công ty trong bất kỳ khuôn khổ pháp lý nào sẽ phụ thuộc vào luật lệ, quy định và quy tắc quốc gia. Các cơ quan giám sát được khuyến khích kiểm tra định kỳ các khuôn khổ quản trị và chuẩn mực của mình cho phù hợp với bản hướng dẫn của Ủy ban. 8. Việc thực hiện các nguyên tắc đề cập tại tài liệu này phải được điều chỉnh tương ứng với quy mô, độ phức tạp, cơ cấu, tầm quan trọng về kinh tế cũng như mức độ và loại hình rủi ro của ngân hàng và của tập đoàn mà ngân hàng là thành viên (nếu có). Ủy ban cũng nhận biết rõ là một số quốc gia cho rằng sẽ phù hợp hơn nếu áp dụng khuôn khổ pháp lý và các chuẩn mực quản trị (ví dụ như khuôn khổ pháp lý và chuẩn mực cho công ty đại chúng), cũng như các chuẩn mực kế toán Xem bộ Nguyên tắc Thông lệ Lương thưởng Hợp lý của FSF, tháng Tư năm 2009, tại trang web: và bộ Chuẩn mực Thi hành, tháng Chín năm 2009, tại trang web: 9 Thuật ngữ ngân hàng và tổ chức ngân hàng sử dụng trong tài liệu này được hiểu chung là các ngân hàng, hay các công ty có nắm giữ ngân hàng hay các công ty khác được cơ quan giám sát ngân hàng coi là công ty mẹ của tập đoàn ngân hàng theo quy định quốc gia hiện hành được cơ quan giám sát quốc gia của nước đó coi là phù hợp. Tài liệu này không đề cập đến khác biệt trong việc áp dụng giữa các ngân hàng và tổ chức ngân hàng, trừ phi được lưu ý cụ thể hoặc được giải thích khác tùy theo bối cảnh. 8 CÁC NGUYÊN TẮC TĂNG CƯỜNG QUẢN TRỊ CÔNG TY ĐỐI VỚI CÁC TỔ CHỨC NGÂN HÀNG

11 và kiểm toán có phạm vi áp dụng rộng hơn và có hiệu lực pháp lý cao hơn những nguyên tắc trình bày trong tài liệu này. Các khuôn khổ pháp lý và chuẩn mực đó đặc biệt phù hợp với những công ty lớn hơn hoặc các ngân hàng là công ty đại chúng hay những tổ chức tài chính. 9. Nhiều thiếu sót trong quản trị công ty đã được nhận diện trong cuộc khủng hoảng tài chính bắt đầu từ năm 2007 không chỉ xảy ra trong lĩnh vực ngân hàng mà còn xảy ra trong lĩnh vực bảo hiểm. Vì vậy, Ủy ban đã điều phối việc rà soát tài liệu hướng dẫn này cùng với Hiệp hội Quốc tế các Cơ quan Giám sát Bảo hiểm (IAIS). Hiệp hội này hiện đang rà soát lại toàn bộ bộ Nguyên tắc Bảo hiểm Chủ đạo, bao gồm cả các nguyên tắc quản trị công ty, nhằm đánh giá những diễn biến gần đây trong lĩnh vực tài chính. Ủy ban và IAIS hợp tác trong việc giám sát thực thi hiệu quả các nguyên tắc tương ứng của mình. 10. Tài liệu này củng cố các yếu tố chính trong nguyên tắc quản trị công ty của OECD được đề cập ở trên và nhằm hướng dẫn hoạt động của thành viên Hội đồng Quản trị, thành viên Ban giám đốc và cơ quan giám sát các loại hình ngân hàng khác nhau tại các quốc gia với hệ thống luật lệ và quy định khác nhau, bao gồm những nước là thành viên của Ủy ban cũng như những nước không phải là thành viên. Mặc dù quyền cổ đông hiệu quả là một vấn đề cơ bản khác trong quản trị công ty của công ty niêm yết, nhưng vấn đề này không phải là trọng tâm của tài liệu hướng dẫn này và đã được đề cập chi tiết trong bộ Nguyên tắc Quản trị Công ty của OECD. 11. Các nguyên tắc trình bày trong tài liệu này được áp dụng không liên quan đến việc liệu một quốc gia có lựa chọn áp dụng Basel II hay không. Tuy nhiên, Ủy ban nhận thức được tầm quan trọng của công tác quản trị công ty vững mạnh khi ban hành Basel II. 10 Theo đó, Hội đồng Quản trị và Ban Giám đốc của từng ngân hàng có trách nhiệm thực thi quản trị tốt cũng như hiểu rõ mức độ và loại hình rủi ro của tổ chức mình. 12. Hướng dẫn này đề cập đến cơ cấu quản trị gồm Hội đồng Quản trị và Ban Giám đốc. Ủy ban nhận thấy có một số khác biệt lớn trong khuôn khổ pháp lý và quản lý của các quốc gia về chức năng của Hội đồng Quản trị và Ban Giám đốc. Một số nước áp dụng mô hình Hội đồng Quản trị hai cấp, trong đó chức năng giám sát của Hội đồng Quản trị do một bộ phận riêng biệt không có chức năng điều hành gọi là Ban Kiểm soát thực hiện. Trái lại, các nước khác áp dụng mô hình Hội đồng Quản trị một cấp, trong đó Hội đồng Quản trị có chức năng rộng hơn. Ngoài ra, một số quốc gia đã hoặc đang chuyển sang áp dụng việc không khuyến Vào tháng Bảy năm 2009, trong một nỗ lực nhằm xử lý các vấn đề yếu kém cơ bản trong quản trị công ty và quản lý rủi ro của ngân hàng, Ủy ban đã tăng cường khuôn khổ Basel II, bao gồm củng cố các tiêu chuẩn của Trụ cột 2 - Quy trình rà soát của giám sát ngân hàng. Xem Tăng cường Khuôn khổ Basel II, Ủy ban Basel về Giám sát Ngân hàng, Tháng Bảy năm 2009, tại trang web: CÁC NGUYÊN TẮC TĂNG CƯỜNG QUẢN TRỊ CÔNG TY ĐỐI VỚI CÁC TỔ CHỨC NGÂN HÀNG 9

12 khích hoặc cấm các thành viên điều hành không được tham gia Hội đồng Quản trị hoặc hạn chế số lượng thành viên này và/hoặc quy định Hội đồng Quản trị và các ủy ban trực thuộc Hội đồng phải do các thành viên Hội đồng Quản trị không điều hành đứng đầu. Do những khác biệt này, tài liệu này không ủng hộ một cơ cấu Hội đồng Quản trị cụ thể nào. Thuật ngữ Hội đồng Quản trị và Ban Giám đốc được sử dụng để chỉ chức năng giám sát và chức năng quản lý chung và trong tài liệu này cần được hiểu sao cho phù hợp với luật lệ trong từng thể chế pháp lý. Khái niệm Hội đồng Quản trị và Ban Giám đốc sử dụng trong tài liệu này không xác định cơ cấu pháp lý mà chỉ thể hiện các chức năng quản lý và giám sát trong một ngân hàng. Nhận thức được những nước khác nhau có phương pháp tiếp cận quản trị công ty khác nhau, tài liệu này khuyến khích áp dụng các thực tiễn có thể củng cố cơ chế kiểm tra và cân đối cũng như chức năng quản trị công ty trong các hệ thống quản trị khác nhau. 10 CÁC NGUYÊN TẮC TĂNG CƯỜNG QUẢN TRỊ CÔNG TY ĐỐI VỚI CÁC TỔ CHỨC NGÂN HÀNG

13 II. Tổng quan về quản trị công ty trong ngân hàng 13. Quản trị công ty hiệu quả rất cần thiết để xây dựng và duy trì sự tín nhiệm và lòng tin của công chúng đối với hệ thống ngân hàng. Đây chính là những yếu tố cốt yếu cho sự vận hành lành mạnh của ngành ngân hàng cũng như toàn bộ nền kinh tế. Quản trị công ty yếu kém có thể dẫn đến sự sụp đổ của các ngân hàng, gây nên những tổn thất kinh tế và xã hội cực kỳ nghiêm trọng do những ảnh hưởng tiêu cực lên hệ thống bảo hiểm tiền gửi, cũng như gây tác động lớn về kinh tế vĩ mô, ví dụ như rủi ro dây chuyền, làm ảnh hưởng xấu đến các hệ thống thanh toán. Điều này đã được minh chứng qua cuộc khủng hoảng tài chính bắt đầu giữa năm Ngoài ra, quản trị công ty yếu kém có thể khiến thị trường mất niềm tin vào khả năng quản lý hiệu quả tài sản và nợ phải trả của ngân hàng, kể cả tài sản tiền gửi. Điều này có thể châm ngòi cho việc rút tiền gửi đột biến và dẫn đến khủng hoảng khả năng thanh toán của ngân hàng. Thực tế, ngoài trách nhiệm với cổ đông, các ngân hàng còn có trách nhiệm với các khách hàng gửi tiền của mình và với các bên có quyền lợi liên quan khác. Hệ thống pháp lý và quản lý của một quốc gia quyết định trách nhiệm chính thức của ngân hàng đối với cổ đông, khách hàng gửi tiền và các bên có quyền lợi liên quan khác. Tài liệu này sẽ sử dụng cụm từ cổ đông, khách hàng gửi tiền và các bên có quyền lợi liên quan khác, trong khi ghi nhận rằng trách nhiệm của ngân hàng về vấn đề này là khác nhau ở các thể chế pháp lý khác nhau Đối với ngành ngân hàng, quản trị công ty liên quan đến sự phân định quyền hạn và trách nhiệm, có nghĩa là phương thức Hội đồng Quản trị và Ban Giám đốc quản lý hoạt động kinh doanh và các vấn đề khác của ngân hàng, bao gồm: Xây dựng chiến lược và mục tiêu hoạt động của ngân hàng; Quyết định mức độ chấp nhận rủi ro/khẩu vị rủi ro của ngân hàng; Điều hành các hoạt động kinh doanh hàng ngày của ngân hàng; Bảo vệ lợi ích của khách hàng gửi tiền, đáp ứng nghĩa vụ cổ đông và quan tâm đến lợi íchh của các bên có quyền lợi liên quan khác; và Đảm bảo hoạt động và ứng xử phù hợp với kỳ vọng ngân hàng sẽ vận hành an toàn, vững mạnh, trung thực và tuân thủ các luật lệ và quy định hiện hành. 15. Cơ quan giám sát đặc biệt chú trọng tới quản trị công ty vững mạnh vì đây là yếu tố cốt lõi trong hoạt động an toàn và vững mạnh của một ngân hàng và có Cơ quan giám sát, chính phủ, trái chủ và khách hàng gửi tiền là những người có quyền lợi liên quan do vai trò đặc thù của ngân hàng trong nền kinh tế quốc dân và hệ thống tài chính, cũng như do các khoản tiền gửi ngân hàng thường gắn liền với bảo hiểm tiền gửi thực tế hoặc ngầm định. CÁC NGUYÊN TẮC TĂNG CƯỜNG QUẢN TRỊ CÔNG TY ĐỐI VỚI CÁC TỔ CHỨC NGÂN HÀNG 11

14 thể ảnh hưởng đến mức độ và loại hình rủi ro của ngân hàng nếu không được thực hiện hiệu quả. Hơn nữa, quản trị công ty yếu kém tại các ngân hàng đóng vai trò trọng yếu trong hệ thống tài chính, bao gồm các hệ thống thanh toán bù trừ quan trọng, có thể lan truyền rủi ro tới toàn bộ ngành ngân hàng. Ngân hàng được quản trị tốt góp phần duy trì hệ thống giám sát hiệu quả và tiết kiệm chi phí. Quản trị công ty vững mạnh còn góp phần bảo vệ các khách hàng gửi tiền của ngân hàng và cho phép cơ quan giám sát tin tưởng hơn vào quy trình nội bộ của ngân hàng. Theo đó, kinh nghiệm giám sát ngân hàng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phân cấp trách nhiệm giải trình phù hợp cũng như cơ chế kiểm tra và cân đối trong từng ngân hàng. Hơn nữa, quản trị công ty vững mạnh có thể hữu ích trong trường hợp ngân hàng gặp khó khăn. Trong trường hợp này, cơ quan giám sát có thể yêu cầu Hội đồng Quản trị hoặc những bộ phận chịu trách nhiệm kiểm soát tham gia đáng kể vào việc tìm kiếm giải pháp và giám sát các hoạt động điều chỉnh. 16. Nhiều thách thức đặc thù trong quản trị công ty nảy sinh khi cơ cấu sở hữu ngân hàng quá phức tạp, thiếu minh bạch, hoặc cản trở cơ chế kiểm tra và cân đối phù hợp. Thách thức cũng có thể nảy sinh khi người trong ngân hàng hoặc cổ đông kiểm soát gây ảnh hưởng không phù hợp tới các hoạt động của ngân hàng. Ủy ban không cho rằng sự hiện hữu của các cổ đông có quyền kiểm soát là không phù hợp; tại nhiều thị trường cũng như đối với các ngân hàng nhỏ, đây là hình thức sở hữu phổ biến.thực tế, các cổ đông có quyền kiểm soát có thể là nguồn lực hữu ích cho ngân hàng. Tuy nhiên, điều quan trọng là cơ quan giám sát phải thực hiện các bước nhằm đảm bảo cơ cấu sở hữu không gây trở ngại cho quản trị công ty vững mạnh. Đặc biệt, cơ quan giám sát phải có khả năng đánh giá mức độ phù hợp và đúng đắn của các chủ sở hữu ngân hàng cũng như của các thành viên Hội đồng Quản trị và các thành viên Ban giám đốc Quản trị công ty tốt phải dựa trên các nền tảng phù hợp và hiệu quả về pháp lý, quản lý và thể chế. Rất nhiều yếu tố, bao gồm hệ thống luật lệ kinh doanh, quy tắc của thị trường chứng khoán và các chuẩn mực kế toán có thể tác động đến sự toàn vẹn của thị trường và sự ổn định của hệ thống. Tuy nhiên, những yếu tố này thường nằm ngoài phạm vi giám sát nghiệp vụ ngân hàng. 13 Tuy vậy, cơ quan giám sát cần xác định những trở ngại về pháp lý và thể chế đối với quản Xem thêm thông tin về kiểm tra tính phù hợp và đúng đắn trong tài liệu Các nguyên tắc chủ chốt cho hoạt động giám sát ngân hàng hiệu quả và tài liệu liên quan là Phương pháp luận về các nguyên tắc chủ chốt, của Ủy ban Basel về Giám sát Ngân hàng, tháng Mười năm 2006 tại trang web: và Nền tảng của quản trị công ty vững mạnh được so sánh ngang với các điều kiện tiên quyết cho hoạt động giám sát ngân hàng hiệu quả, trích dẫn trong Các nguyên tắc chủ chốt cho hoạt động giám sát ngân hàng hiệu quả. Tương tự như nền tảng để quản trị ngân hàng hiệu quả, các điều kiện tiên quyết cho hoạt động giám sát ngân hàng hiệu quả có ý nghĩa rất quan trọng nhưng thường nằm ngoài thẩm quyền pháp lý của cơ quan giám sát nghiệp vụ ngân hàng. 12 CÁC NGUYÊN TẮC TĂNG CƯỜNG QUẢN TRỊ CÔNG TY ĐỐI VỚI CÁC TỔ CHỨC NGÂN HÀNG

15 trị vững mạnh, và thực hiện các bước nhằm thúc đẩy nền tảng quản trị công ty hiệu quả trong phạm vi thẩm quyền của họ. Nếu có khó khăn, cơ quan giám sát có thể xem xét kiến nghị các sửa đổi về pháp lý hoặc các sửa đổi khác cho phép cơ quan này có vai trò trực tiếp hơn trong việc thúc đẩy hoặc nâng cao yêu cầu quản trị công ty vững mạnh. 18. Giữa các quốc gia luôn luôn có sự khác biệt lớn trong tổ chức quản trị công ty, cũng như hệ thống pháp lý và quản lý. Tuy nhiên, quản trị vững mạnh vẫn có thể đạt được cho dù tổ chức ngân hàng áp dụng hình thức nào miễn là một số chức năng cốt lõi phải được thực thi. Trong cơ cấu tổ chức của bất kỳ ngân hàng nào cũng phải có các hình thức giám sát chủ chốt nhằm đảm bảo cơ chế kiểm tra và cân đối phù hợp bao gồm hoạt động giám sát của Hội đồng quản trị; hoạt động giám sát của Ban Giám đốc; hoạt động giám sát trực tiếp trong các bộ phận kinh doanh khác nhau; quản lý rủi ro, tuân thủ và kiểm toán độc lập. 19. Các nguyên tắc chung của quản trị công ty vững mạnh cũng cần được áp dụng trong các ngân hàng quốc doanh hoặc được nhà nước hỗ trợ, ngay cả khi sự hỗ trợ này chỉ là tạm thời (ví dụ trong cuộc khủng hoảng xảy ra năm 2007, chính phủ hay ngân hàng trung ương của một số quốc gia đã hỗ trợ vốn cho một số ngân hàng). Trong những trường hợp như vậy, nguồn tài chính hoặc vai trò sở hữu của chính phủ (mặc dù tạm thời) có thể làm nảy sinh những thách thức đối với quản trị công ty. Mặc dù nguồn tài chính hoặc sở hữu ngân hàng của chính phủ có khả năng làm thay đổi các chiến lược và mục tiêu của ngân hàng, ngân hàng đó cũng có thể phải đối mặt với các rủi ro liên quan đến quản trị công ty yếu kém tương tự như ngân hàng tư nhân hoặc không được chính phủ hỗ trợ. 14 Chính sách thôi sở hữu hoặc hỗ trợ của chính phủ có thể làm phát sinh thêm những thách thức cần được chú ý để đảm bảo quản trị vững mạnh. Tương tự, các nguyên tắc này cũng có thể áp dụng cho các ngân hàng thuộc các hình thức sở hữu khác, ví dụ ngân hàng sở hữu gia đình, hoặc là một bộ phận của tập đoàn tài chính lớn cũng như ngân hàng chưa niêm yết (ví dụ ngân hàng hợp tác xã) Có thể xem thêm hướng dẫn về việc nhà nước thực thi chức năng sở hữu trong Hướng dẫn của OECD về Quản trị Công ty trong Doanh nghiệp Nhà nước, tháng Mười năm 2005 tại trang web: dataoecd/46/51/ pdf. CÁC NGUYÊN TẮC TĂNG CƯỜNG QUẢN TRỊ CÔNG TY ĐỐI VỚI CÁC TỔ CHỨC NGÂN HÀNG 13

16 III. Các nguyên tắc quản trị công ty vững mạnh 20. Như đề cập ở phần trên, cơ quan giám sát cần chú trọng đến việc đảm bảo các ngân hàng áp dụng và thực hiện quản trị công ty vững mạnh. Các hướng dẫn sau dựa trên kinh nghiệm giám sát các ngân hàng có vấn đề về quản trị công ty cũng như các ngân hàng có thực tiễn quản trị công ty tốt. Các hướng dẫn này được xây dựng nhằm củng cố những nguyên tắc giúp giảm thiểu các vấn đề phát sinh trong quản trị công ty và đưa ra các thông lệ áp dụng các nguyên tắc đó trên thực tế. Đó cũng chính là những yếu tố quan trọng của quy trình quản trị công ty hiệu quả. A. Thông lệ hoạt động của Hội đồng Quản trị Trách nhiệm chung của Hội đồng Quản trị Nguyên tắc 1 Hội đồng quản trị chịu trách nhiệm chung trước ngân hàng, bao gồm phê chuẩn và giám sát việc thực hiện các mục tiêu chiến lược của ngân hàng, chiến lược rủi ro, quản trị công ty và giá trị của công ty. Hội đồng Quản trị cũng chịu trách nhiệm giám sát Ban Giám đốc. Trách nhiệm của Hội đồng Quản trị 21. Hội đồng quản trị chịu trách nhiệm cao nhất về tình hình kinh doanh, chiến lược rủi ro và sự vững mạnh về tài chính của ngân hàng cũng như cách thức tổ chức và quản trị ngân hàng. 22. Do đó, Hội đồng Quản trị phải: Phê duyệt và giám sát chiến lược kinh doanh chung của ngân hàng, có tính đến những lợi ích tài chính lâu dài của ngân hàng, mức độ rủi ro và khả năng quản lý rủi ro hiệu quả 15 của ngân hàng; và Phê duyệt và giám sát việc ngân hàng thực thi: - Chiến lược rủi ro tổng thể, bao gồm mức độ chấp nhận rủi ro/khẩu vị rủi ro của ngân hàng - Chính sách rủi ro, quản lý rủi ro và tuân thủ; - Hệ thống kiểm soát nội bộ; Lập kế hoạch chiến lược là một quá trình liên tục và năng động có tính đến những thay đổi trong thị trường, hoạt động, môi trường kinh doanh và công nghệ. 14 CÁC NGUYÊN TẮC TĂNG CƯỜNG QUẢN TRỊ CÔNG TY ĐỐI VỚI CÁC TỔ CHỨC NGÂN HÀNG

17 - Khuôn khổ quản trị công ty, các nguyên tắc và giá trị của công ty, bao gồm quy tắc ứng xử hoặc tài liệu tương đương; và - Hệ thống lương thưởng. 23. Để thực hiện trách nhiệm này, Hội đồng Quản trị phải tính đến các lợi ích chính đáng của cổ đông, khách hàng gửi tiền và các bên có quyền lợi liên quan khác. Hội đồng cũng cần đảm bảo sự duy trì quan hệ hiệu quả giữa ngân hàng và cơ quan giám sát. Thành viên Hội đồng Quản trị phải thực hiện trách nhiệm cẩn trọng và trách nhiệm trung thành 16 đối với ngân hàng theo luật pháp quốc gia và các chuẩn mực giám sát hiện hành. Điều này bao gồm việc tham gia tích cực trong giải quyết các vấn đề lớn của ngân hàng và cập nhật những thay đổi quan trọng trong hoạt động kinh doanh của ngân hàng và môi trường bên ngoài cũng như hành động bảo vệ lợi ích của ngân hàng. Hội đồng Quản trị cần đảm bảo rằng giao dịch với các bên liên quan (bao gồm giao dịch trong nội bộ tập đoàn) được rà soát nhằm đánh giá rủi ro và được hạn chế một cách phù hợp (ví dụ, bằng cách yêu cầu những giao dịch như vậy cần được thực hiện theo những điều khoản thương mại bình thường), và các nguồn lực hoặc công việc kinh doanh của ngân hàng không bị biển thủ hoặc sử dụng sai. Giá trị công ty và quy tắc ứng xử 26. Một văn hóa công ty hỗ trợ và cung cấp những chuẩn mực và sáng kiến phù hợp cho việc ứng xử chuyên nghiệp và có trách nhiệm là nền tảng cần thiết cho quản trị công ty tốt. Vì vậy, Hội đồng Quản trị phải đi tiên phong trong việc thiết lập tiếng nói từ cấp cao nhất và trong việc thiết lập nên các chuẩn mực nghề nghiệp và giá trị của ngân hàng. Các chuẩn mực và giá trị này tăng cường tính thống nhất cho ngân hàng, Ban Giám đốc và các nhân viên khác. 27. Quy tắc đạo đức kinh doanh của ngân hàng, hoặc chính sách tương đương, phải quy định rõ những hành vi được chấp nhận và không được chấp nhận. Chính sách này đặc biệt phải cấm các hành vi có thể dẫn tới việc ngân hàng tham gia vào các hoạt động không phù hợp hoặc phi pháp, chẳng hạn như báo cáo tài chính sai, OECD định nghĩa trách nhiệm cẩn trọng là Trách nhiệm của thành viên Hội đồng Quản trị phải hành động một cách có hiểu biết và thận trọng trong các quyết định liên quan tới công ty. Thường được hiểu là việc quy định thành viên Hội đồng Quản trị tiếp cận các vấn đề của công ty theo cách giống như một người thận trọng tiếp cận các vấn đề của bản thân mình. Trách nhiệm pháp lý trong trách nhiệm cẩn trọng thường được quy định trong quy chế đánh giá kinh doanh. OECD cũng định nghĩa trách nhiệm trung thành là Trách nhiệm của thành viên Hội đồng Quản trị phải hoạt động vì lợi ích của công ty và cổ đông. Trách nhiệm trung thành phải ngăn ngừa việc thành viên Hội đồng Quản trị hành động vì lợi ích cá nhân mình hoặc lợi ích của một cá nhân hoặc nhóm cá nhân khác, làm tổn hại tới công ty và tất cả cổ đông. Tham khảo chú thích 4. CÁC NGUYÊN TẮC TĂNG CƯỜNG QUẢN TRỊ CÔNG TY ĐỐI VỚI CÁC TỔ CHỨC NGÂN HÀNG 15

18 rửa tiền, lừa đảo, hối lội hoặc tham nhũng. Quy tắc này không được khuyến khích việc chấp nhận những rủi ro quá lớn như quy định trong quy chế nội bộ của công ty. 28. Ngân hàng trong khi xây dựng giá trị công ty của mình cần nhận thức được tầm quan trọng đặc biệt của việc thảo luận kịp thời và thẳng thắn cũng như việc đề đạt các vấn đề lên cấp cao hơn trong tổ chức ngân hàng. Theo đó, nhân viên phải được khuyến khích và tạo điều kiện để cung cấp thông tin về những lo ngại chính đáng liên quan đến các hành động phi pháp, trái đạo đức hoặc những hành vi đáng ngờ và được ngân hàng bảo vệ khỏi hành động trả thù. Vì những hành động này có thể gây tổn hại đến danh tiếng của ngân hàng, cần thiết lập một chính sách với các quy trình thích hợp, phù hợp với luật lệ quốc gia, để các nhân viên có thể bí mật báo cáo những quan ngại chính đáng, quan trọng và xác thực hay các vi phạm quan sát được. Việc báo cáo này cần được phép chuyển lên Hội đồng Quản trị- trực tiếp hoặc gián tiếp (ví dụ thông qua kiểm toán độc lập hoặc quy trình tuân thủ hoặc thông qua thanh tra) - không lệ thuộc vào chuỗi kiểm soát nội bộ. Hội đồng Quản trị phải quyết định những lo ngại chính đáng sẽ được điều tra và giải quyết như thế nào và bộ phận nào sẽ làm việc này, ví dụ bộ phận kiểm soát nội bộ, hay một cơ quan khách quan bên ngoài, hay Ban Giám đốc và/hoặc chính Hội đồng Quản trị. 29. Hội đồng quản trị cần đảm bảo những biện pháp phù hợp được tiến hành nhằm thông báo cho toàn bộ ngân hàng các giá trị công ty, chuẩn mực nghề nghiệp hay quy tắc ứng xử mà ngân hàng ban hành, cùng với các chính sách và thủ tục hỗ trợ, chẳng hạn phương tiện báo cáo những lo ngại hay hành vi vi phạm lên bộ phận có thẩm quyền một cách kịp thời và bí mật. Giám sát Ban Giám đốc 30. Trừ trường hợp luật pháp quy định khác, Hội đồng Quản trị phải lựa chọn và khi cần phải thay thế Ban Giám đốc và chuẩn bị sẵn sàng kế hoạch kế nhiệm. 31. Hội đồng Quản trị phải giám sát Ban Giám đốc như một phần trong cơ chế kiểm tra và cân đối của ngân hàng. Để làm được việc này Hội đồng Quản trị cần: Giám sát liệu các hoạt động của Ban Giám đốc có phù hợp với chiến lược và chính sách mà Hội đồng Quản trị đã thông qua không, bao gồm cả mức độ chấp nhận rủi ro/khẩu vị rủi ro; Họp thường xuyên với Ban Giám đốc; Chất vấn và rà soát có tính phê phán những giải thích và thông tin mà Ban Giám đốc cung cấp; Xây dựng chuẩn mực hoạt động chính thức cho Ban Giám đốc phù hợp với mục tiêu dài hạn, chiến lược và sự vững mạnh tài chính của ngân hàng và giám sát 16 CÁC NGUYÊN TẮC TĂNG CƯỜNG QUẢN TRỊ CÔNG TY ĐỐI VỚI CÁC TỔ CHỨC NGÂN HÀNG

19 hoạt động của Ban Giám đốc dựa trên những chuẩn mực này; và Đảm bảo rằng kiến thức và chuyên môn của Ban Giám đốc vẫn phù hợp căn cứ vào tính chất kinh doanh và mức độ cũng như loại hình rủi ro của ngân hàng. 32. Hội đồng Quản trị cũng cần đảm bảo cơ cấu tổ chức của ngân hàng tạo điều kiện cho việc ra quyết định hiệu quả và quản trị tốt. Điều này phải bao gồm việc bảo đảm các trách nhiệm và tính giải trình - quy định rõ ràng trách nhiệm và quyền hạn chính của bản thân Hội đồng Quản trị - được xây dựng và thực thi trong toàn bộ ngân hàng. 33. Hội đồng Quản trị phải thường xuyên rà soát các chính sách và biện pháp kiểm soát cùng với Ban Giám đốc và các bộ phận kiểm soát nội bộ (bao gồm kiểm toán nội bộ, quản lý rủi ro và tuân thủ) nhằm xác định những khu vực cần cải thiện cũng như xác định và giải quyết những rủi ro và vấn đề trọng yếu. Hội đồng Quản trị phải đảm bảo rằng các bộ phận kiểm soát có vị trí, nhân lực và nguồn lực phù hợp và thực thi trách nhiệm độc lập và hiệu quả. Trình độ chuyên môn của Hội đồng Quản trị Nguyên tắc 2 Thành viên Hội đồng Quản trị cần có và luôn duy trì trình độ chuyên môn phù hợp, kể cả thông qua đào tạo, để đảm trách vị trí của mình. Họ phải hiểu biết rõ ràng về vai trò của mình trong quản trị công ty và có khả năng đưa ra các đánh giá hợp lý về hoạt động kinh doanh của ngân hàng. 34. Nguyên tắc này áp dụng cho thành viên Hội đồng Quản trị với chức năng là một thành viên của Hội đồng Quản trị đầy đủ hay là thành viên của bất kỳ ủy ban trực thuộc Hội đồng. Trình độ chuyên môn 35. Hội đồng Quản trị, từng thành viên và cả Hội đồng nói chung, phải có kinh nghiệm, năng lực và phẩm chất cá nhân phù hợp, bao gồm trình độ chuyên môn về nghề nghiệp và sự chính trực Toàn bộ Hội đồng Quản trị phải có kiến thức đầy đủ và kinh nghiệm phù hợp về từng loại hình hoạt động tài chính chủ yếu mà ngân hàng dự kiến thực hiện để có thể tăng cường quản trị và giám sát hiệu quả. Ví dụ về một số lĩnh vực mà Hội Xem Nguyên tắc 3 trong Phương pháp luận về các nguyên tắc chủ chốt, Ủy ban Basel về Giám sát Ngân hàng, tháng Mười năm Khi một ngân hàng được cấp phép, cơ quan cấp phép cần đánh giá sự phù hợp và tính hợp lý của các thành viên Hội đồng Quản trị và Ban giám đốc được đề xuất. CÁC NGUYÊN TẮC TĂNG CƯỜNG QUẢN TRỊ CÔNG TY ĐỐI VỚI CÁC TỔ CHỨC NGÂN HÀNG 17

20 đồng Quản trị cần có kinh nghiệm hoặc chuyên môn phù hợp bao gồm tài chính, kế toán, cho vay, hệ thống thanh toán và tác nghiệp ngân hàng, lập kế hoạch chiến lược, truyền thông, quản trị, quản lý rủi ro, kiểm soát nội bộ, luật lệ ngân hàng, kiểm toán và tuân thủ. Ngoài ra, toàn bộ Hội đồng quản trị cũng phải có hiểu biết hợp lý về các thành phần tham gia vào nền kinh tế và thị trường trong nước, trong khu vực và, nếu phù hợp, thế giới, cũng như về môi trường pháp lý và luật lệ kinh doanh mà ngân hàng đang hoạt động. Đào tạo 37. Để giúp thành viên Hội đồng Quản trị lĩnh hội, duy trì và tăng cường kiến thức và kỹ năng để hoàn thành trách nhiệm của mình, Hội đồng Quản trị phải đảm bảo rằng thành viên khi gia nhập Hội đồng Quản trị được tham gia các chương trình giới thiệu được thiết kế riêng (ví dụ chương trình giới thiệu định hướng) và đào tạo liên tục về các vấn đề liên quan. Hội đồng Quản trị phải dành đủ thời gian, ngân sách và các nguồn lực khác cho mục đích này. Cơ cấu 38. Ngân hàng phải có số lượng thành viên và cơ cấu Hội đồng quản trị hợp lý. Trừ trường hợp pháp luật quy định khác, Hội đồng Quản trị phải phát hiện và đề cử các ứng viên và đảm bảo kế hoạch kế nhiệm. Có thể tăng cường khả năng Hội đồng Quản trị đưa ra đánh giá khách quan độc lập 18 đối với quan điểm của cán bộ quản lý và không bị các lợi ích chính trị hoặc cá nhân không phù hợp chi phối bằng cách tuyển chọn thành viên từ một số lượng ứng cử viên đủ lớn trong chừng mực có thể, căn cứ vào quy mô, độ phức tạp và phạm vi địa lý hoạt động của ngân hàng. Tính độc lập có thể được củng cố bằng cách bổ nhiệm vào Hội đồng Quản trị một số lượng đủ lớn thành viên không điều hành có năng lực cao, những người có khả năng đánh giá khách quan hợp lý. Ở những ngân hàng mà Ban kiểm soát hoặc ủy ban kiểm toán độc lập với Ban Giám đốc, tính khách quan và độc lập vẫn cần được đảm bảo bằng việc lựa chọn thành viên Hội đồng Quản trị phù hợp Định nghĩa về các tiêu chí tạo nên tính độc lập đối với thành viên Hội đồng Quản trị khác nhau tùy thuộc vào các hệ thống pháp lý khác nhau, và thường được phản ánh trong yêu cầu niêm yết của sàn giao dịch và chuẩn mực giám sát. Đặc điểm chính của tính độc lập là khả năng đưa ra xét đoán hợp lý sau khi xem xét đầy đủ tất cả các thông tin và các đánh giá có liên quan mà không chịu sự ảnh hưởng từ các cán bộ điều hành hay từ các bên hay các lợi ích không phù hợp bên ngoài ngân hàng. 19. Nếu giám đốc điều hành cũ của ngân hàng đang được xem xét để lựa chọn vào Hội đồng Quản trị của ngân hàng thì Hội đồng Quản trị phải xem xét cẩn thận bất kỳ xung đột lợi ích nào có thể phát sinh từ việc này, đặc biệt nếu người đó sẽ đảm nhiệm vai trò Chủ tịch Hội đồng Quản trị hoặc một ủy ban của Hội đồng. Nếu Hội đồng Quản trị thấy rằng việc lựa chọn người này vào Hội đồng Quản trị là có lợi cho ngân hàng thì cần tiến hành các quy trình phù hợp để giảm bớt các xung đột lợi ích tiềm tàng, chẳng hạn như một khoảng thời gian chờ đợi và/hoặc bản mô tả liệt kê các vấn đề mà người đó cần tránh tham gia để không tạo ra xung đột lợi ích. 18 CÁC NGUYÊN TẮC TĂNG CƯỜNG QUẢN TRỊ CÔNG TY ĐỐI VỚI CÁC TỔ CHỨC NGÂN HÀNG

21 39. Khi tìm kiếm thành viên Hội đồng Quản trị tiềm năng, Hội đồng Quản trị cần đảm bảo rằng các ứng cử viên có trình độ chuyên môn cao để có thể trở thành thành viên Hội đồng và có thể dành thời gian và nỗ lực cần thiết để hoàn thành trách nhiệm của mình. Việc một thành viên Hội đồng quản trị ngân hàng tham gia nhiều Hội đồng quản trị, hoặc là thành viên Hội đồng Quản trị hoặc Giám đốc của một tổ chức cạnh tranh hoặc có quan hệ kinh doanh với ngân hàng có thể làm ảnh hưởng tới việc đánh giá độc lập của Hội đồng Quản trị và có khả năng gây ra xung đột lợi ích. Thông lệ hoạt động và cơ cấu của Hội đồng Quản trị Nguyên tắc 3 Hội đồng Quản trị phải xác định các thực tiễn quản trị ngân hàng phù hợp với hoạt động của mình và có các phương tiện để đảm bảo các thực tiễn này được tuân thủ và rà soát định kỳ để cải tiến liên tục. 40. Hội đồng Quản trị cần minh họa các nguyên tắc quản trị công ty tốt thông qua chính thực tiễn hoạt động của mình. Những thông lệ này giúp Hội đồng thực hiện nhiệm vụ của mình hiệu quả hơn. Đồng thời, chúng gửi những tín hiệu quan trọng về mô hình doanh nghiệp mà ngân hàng muốn trở thành trong nội bộ ngân hàng cũng như ra bên ngoài. Tổ chức và chức năng của Hội đồng Quản trị 41. Hội đồng Quản trị phải duy trì và cập nhật định kỳ các nguyên tắc tổ chức qua các quy chế hoặc tài liệu tương đương nêu rõ cách thức tổ chức, quyền lợi, nhiệm vụ và các hoạt động chính của mình. 42. Hội đồng Quản trị phải quy định rõ quy mô, tần suất họp và cách thức sử dụng các ủy ban để tăng cường hiệu quả, soát xét kỹ lưỡng đầy đủ các vấn đề mà ngân hàng gặp phải và thảo luận chúng một cách có phê phán và thẳng thắn. 43. Để hỗ trợ hoạt động của Hội đồng Quản trị, việc Hội đồng tiến hành đánh giá năng lực hoạt động thường xuyên của toàn bộ Hội đồng và cá nhân từng thành viên là một thông lệ tốt. Trợ giúp từ các cơ quan bên ngoài trong việc đánh giá Hội đồng Quản trị có thể làm tăng tính khách quan của quá trình này. Khi Hội đồng có nghi ngờ nghiêm trọng hoạt động hoặc sự chính trực của một thành viên thì Hội đồng phải có những hành động phù hợp. Hội đồng Quản trị cần rà soát định kỳ hiệu quả các thực tiễn và thủ tục quản trị của mình và quyết định những lĩnh vực cần cải tiến cũng như thực hiện các thay đổi cần thiết một cách độc lập hay như một phần của quá trình đánh giá này. CÁC NGUYÊN TẮC TĂNG CƯỜNG QUẢN TRỊ CÔNG TY ĐỐI VỚI CÁC TỔ CHỨC NGÂN HÀNG 19

22 Vai trò của Chủ tịch Hội đồng Quản trị 44. Chủ tịch Hội đồng Quản trị đóng vai trò cốt yếu trong hoạt động của Hội đồng. Chủ tịch lãnh đạo Hội đồng và chịu trách nhiệm về toàn bộ hiệu quả hoạt động của Hội đồng, bao gồm việc duy trì mối quan hệ tin tưởng với các thành viên Hội đồng. Chủ tịch Hội đồng Quản trị phải có kinh nghiệm, năng lực và phẩm chất cá nhân cần thiết để thực hiện các trách nhiệm này. 45. Chủ tịch Hội đồng Quản trị phải đảm bảo Hội đồng đưa ra các quyết định một cách sáng suốt và có hiểu biết. Chủ tịch cần khuyến khích và tăng cường thảo luận có phê phán và đảm bảo rằng các quan điểm khác biệt được trình bày và thảo luận trong quá trình đưa ra quyết định. 46. Để có được cơ chế kiểm tra và cân đối phù hợp, ngày càng nhiều ngân hàng quy định Chủ tịch Hội đồng Quản trị phải là thành viên không điều hành, trừ trường hợp pháp luật quy định khác. Khi ngân hàng không có sự phân tách này và đặc biệt khi vai trò của Chủ tịch Hội đồng Quản trị và Tổng Giám đốc Điều hành (CEO) được trao cho cùng một người thì ngân hàng cần có các biện pháp nhằm giảm thiểu ảnh hưởng đối với cơ chế kiểm tra và cân đối (chẳng hạn bằng cách chỉ định một thành viên Hội đồng Quản trị đứng đầu, một thành viên Hội đồng độc lập cao cấp, hay một vị trí tương tự). Các ủy ban của Hội đồng Quản trị 47. Để tăng cường hiệu quả và cho phép tập trung sâu hơn vào một số lĩnh vực cụ thể, Hội đồng Quản trị ở nhiều thể chế pháp lý thành lập các ủy ban Hội đồng chuyên trách. Số lượng và tính chất của các ủy ban phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm quy mô của ngân hàng và Hội đồng Quản trị, tính chất hoạt động kinh doanh của ngân hàng cũng như mức độ và loại hình rủi ro của nó. 48. Từng ủy ban cần có điều lệ hay quy chế quy định nhiệm vụ, phạm vi và quy trình hoạt động. Để tăng cường tính minh bạch và trách nhiệm giải trình, Hội đồng Quản trị cần công bố các ủy ban mà Hội đồng thành lập, nhiệm vụ và cơ cấu của các ủy ban đó (kể cả các thành viên độc lập). Để tránh tập trung quyền lực quá mức và kích thích việc nảy sinh các ý tưởng mới mẻ, nên xem xét luân chuyển định kỳ thành viên và Chủ tịch của những ủy ban như vậy miễn là việc này không làm giảm các kỹ năng tổng hợp, kinh nghiệm và hiệu quả của các ủy ban. 49. Các ủy ban cần lưu trữ nội dung các cuộc thảo luận và quyết định của mình (ví dụ biên bản các cuộc họp hoặc bản tóm tắt các vấn đề đã được xem xét và các quyết định đã được đưa ra). Những tài liệu lưu trữ này cần minh chứng việc các ủy ban hoàn thành trách nhiệm của mình và giúp các bộ phận chịu trách nhiệm kiểm soát hoặc cơ quan giám sát đánh giá hiệu quả của các ủy ban này. 20 CÁC NGUYÊN TẮC TĂNG CƯỜNG QUẢN TRỊ CÔNG TY ĐỐI VỚI CÁC TỔ CHỨC NGÂN HÀNG

23 Ủy ban Kiểm toán 50. Đối với các ngân hàng lớn và ngân hàng quốc tế, cần thành lập Ủy ban Kiểm toán hoặc bộ phận tương đương. Ủy ban Kiểm toán thường chịu trách nhiệm về quá trình lập báo cáo tài chính; giám sát hoạt động của kiểm toán nội bộ và kiểm toán độc lập; phê duyệt, hoặc đề cử để Hội đồng Quản trị hoặc Đại hội đồng cổ đông phê duyệt việc bổ nhiệm, miễn nhiệm và thù lao cho kiểm toán độc lập; 20 soát xét và phê duyệt phạm vi kiểm toán cũng như kỳ thực hiện kiểm toán; tiếp nhận các báo cáo kiểm toán chủ chốt; 21 và đảm bảo rằng Ban Giám đốc thực hiện các hoạt động điều chỉnh phù hợp, kịp thời để giải quyết những yếu kém của hệ thống kiểm soát, hay việc không tuân thủ chính sách, luật lệ, và những vấn đề khác mà kiểm toán phát hiện. Ngoài ra, Ủy ban Kiểm toán cần giám sát việc ngân hàng xây dựng các chính sách và thông lệ kế toán. 51. Ủy ban Kiểm toán nên bao gồm một số lượng đủ các thành viên Hội đồng Quản trị không điều hành độc lập. Ở những thế chế pháp lý mà kiểm toán độc lập do Ủy ban Kiểm toán chọn lựa, việc bổ nhiệm hay miễn nhiệm kiểm toán độc lập do các thành viên độc lập không điều hành trong Ủy ban Kiểm toán quyết định cũng là một thông lệ tốt. Tối thiểu Ủy ban Kiểm toán phải có kiến thức cập nhật và phù hợp, cũng như hội đủ các kỹ năng tổng hợp và kiến thức chuyên môn - tương xứng với mức độ phức tạp của tổ chức ngân hàng và nhiệm vụ phải thực hiện - về báo cáo tài chính, kế toán và kiểm toán. Ủy ban Rủi ro 52. Cũng rất phù hợp nếu các ngân hàng, đặc biệt là ngân hàng lớn và ngân hàng quốc tế, thành lập Ủy ban Rủi ro trực thuộc Hội đồng Quản trị hoặc một bộ phận tương đương, chịu trách nhiệm tư vấn cho Hội đồng Quản trị về mức độ chấp nhận rủi ro/khẩu vị rủi ro và chiến lược rủi ro chung của ngân hàng trong hiện tại và tương lai, cũng như chịu trách nhiệm giám sát việc Ban Giám đốc thực hiện chiến lược đó. Điều này phải bao gồm các chiến lược quản lý vốn và thanh khoản, chiến lược quản lý rủi ro tín dụng, thị trường, tác nghiệp, tuân thủ, uy tín và các rủi ro khác của ngân hàng. Để tăng cường hiệu quả của Ủy ban Rủi ro, Ủy ban này cần được nhận thông báo chính thức và không chính thức từ bộ phận quản lý rủi ro của ngân hàng và Giám đốc Quản lý Rủi ro (CRO) (xem Nguyên tắc 6), và cần tham vấn chuyên gia bên ngoài khi phù hợp, đặc biệt là về các giao dịch chiến lược được đề xuất, chẳng hạn như sáp nhập và thâu tóm Tại một số nước, kiểm toán độc lập do các cổ đông trực tiếp bổ nhiệm, Hội đồng Quản trị chỉ đưa ra ý kiến đề cử. 21. Cũng như báo cáo về quản lý rủi ro và tuân thủ, trừ phi ngân hàng có các ủy ban riêng cho các lĩnh vực này. CÁC NGUYÊN TẮC TĂNG CƯỜNG QUẢN TRỊ CÔNG TY ĐỐI VỚI CÁC TỔ CHỨC NGÂN HÀNG 21

24 Các ủy ban chuyên trách khác 53. Các ủy ban chuyên trách khác đang ngày càng trở nên phổ biến bao gồm: Ủy ban lương thưởng - giám sát việc xây dựng và thực hiện chế độ thù lao và đảm bảo mức thù lao phù hợp với văn hóa, chiến lược kinh doanh lâu dài và chiến lược rủi ro, hoạt động và môi trường kiểm soát (xem Nguyên tắc 10 và 11) cũng như phù hợp với luật pháp sở tại. Ủy ban đề cử/ nhân sự/ quản trị - tiến cử thành viên mới của Hội đồng Quản trị hay Ban Giám đốc cho Hội đồng Quản trị; có thể tham gia đánh giá hiệu quả hoạt động của Hội đồng Quản trị và Ban Giám đốc; có thể tham gia giám sát chính sách tuyển dụng và phát triển nguồn nhân lực của ngân hàng. Ủy ban Đạo đức/tuân thủ - tập trung vào việc đảm bảo ngân hàng có các phương tiện phù hợp nhằm tăng cường việc ra quyết định phù hợp và tuân thủ luật pháp, quy định và quy tắc nội bộ; giám sát bộ phận tuân thủ. 54. Hội đồng Quản trị phải bổ nhiệm thành viên cho các ủy ban chuyên trách với mục tiêu đạt được sự tổng hợp các kỹ năng và kinh nghiệm tối ưu cho phép các ủy ban hiểu biết đầy đủ, đánh giá khách quan và đem lại các ý tưởng mới về các vấn đề liên quan. Để đạt được sự khách quan cần thiết, thành viên của các ủy ban phải bao gồm các thành viên không điều hành, và trong mức độ có thể, bao gồm đa số là các thành viên độc lập. Trong trường hợp không có đủ số lượng các ứng viên độc lập, các ủy ban cần nỗ lực hòa trộn các kỹ năng và kinh nghiệp nhằm tối đa hóa tính khách quan. Bất kể cơ cấu của các ủy ban chuyên trách là như thế nào thì thành viên độc lập nên họp riêng, cũng như họp cùng với các bộ phận kiểm soát liên quan, một cách thường xuyên để đảm bảo đối thoại thẳng thắn và kịp thời. Ngoài ra, việc các thành viên hoạt động trong nhiều hơn một ủy ban có thể giúp tăng cường khả năng xem xét các vấn đề liên quan tới rủi ro của Hội đồng Quản trị (tuy nhiên cần lưu ý đảm bảo các thành viên đó phải có đủ thời gian hoạt động). Ví dụ, một thành viên hoạt động trong Ủy ban Lương thưởng đồng thời hoạt động trong Ủy ban Rủi ro hoặc Kiểm toán có thể xét đoán tốt hơn các đánh giá về rủi ro trong lĩnh vực này. Xung đột lợi ích 55. Xung đột lợi ích có thể phát sinh từ các hoạt động và vai trò khác nhau của ngân hàng (ví dụ ngân hàng cho một công ty vay trong khi một bộ phận kinh doanh thuộc ngân hàng lại mua bán chứng khoán của công ty đó), hoặc giữa lợi ích của ngân hàng hay khách hàng của ngân hàng, với các thành viên Hội đồng quản trị hoặc cán bộ quản lý cấp cao (ví dụ khi ngân hàng có quan hệ kinh doanh với một công ty mà một thành viên Hội đồng Quản trị của ngân hàng có lợi ích tài chính trong đó). Xung đột có thể xảy ra khi ngân hàng là một thành viên của một tập 22 CÁC NGUYÊN TẮC TĂNG CƯỜNG QUẢN TRỊ CÔNG TY ĐỐI VỚI CÁC TỔ CHỨC NGÂN HÀNG