Skaapteelvaardigheid lê die grondslag

Transcription

1 OP BESOEK... Skaapteelvaardigheid lê die grondslag Deur Andries Gouws n SA Vleismerino-stoet wat meer as 50 jaar oud is, word deesdae deur die derde geslag gebruik om teelvaardigheid te slyp vir n groot wild- en beesboerdery. Die skaapvertakking pas ook uitstekend by die gemengde boerderystelsel in om die hulpbronne optimaal te benut. Die Hermanusgeluk SA Vleismerino-stoet vorm vandag weliswaar slegs n klein vertakking van die groot boerdery van Manie van Niekerk, wat naby Kroonstad n groot saai-, eksotiese wild- en aartappelboerdery bedryf, maar dit is steeds n waardevolle toetsterrein vir sy teelvaardigheid. Ek is gek na teling en die skaapkudde gee my die geleentheid om proefnemings te doen en pasmaats uit te soek om spesifieke teeldoelwitte te bereik. Dit help my dan om beter met die eksotiese wild en beeste te vaar, want die skape herhaal generasies vinniger. Daarby is die SA Vleismerino-telers n groot familie wat toelaat dat die son oor elkeen skyn. Die boere hou noue kontak en stel werklik in mekaar se wel en wee belang, sê Manie. Drie geslagte Sy oupa, ook Manie, wat in 1926 op die plaas begin boer het, het die stoet in 1962 gevestig. Sy pa, Manie, het die boerdery voortgesit en die stoet in stand gehou. Toe Manie die derde in 1993 oorgeneem het, het dit steeds n vername plek in die boerdery gehad. Aanvanklik het hy swaar op aartappels geleun om die boerdery uit te brei. Vandag plant hy steeds aartappels en kry gemiddeld sakkies van 10kg op droë lande en tot sakkies onder besproeiing. Die mielieboerdery het tot n reuse onderneming gegroei en die bees- en wildboerdery het ook aansienlik uitgebrei. In die mielieboerdery gebruik hy n oorlêstelsel, waar n deel van die lande van tyd tot tyd vir n seisoen nie bewerk word nie sodat vog vir die volgende plantseisoen opgegaar kan word. Hy plant die mielies uitsluitlik op sogenaamde watertafelgronde, waar n potkleilaag verhoed dat reënwater heeltemal wegdreineer. Hy mik daarna om minstens n kwart van die mielie-aanplanting op oorlêlande te Sulke ramme word in die Hermanusgeluk-stoet gebruik om uitstaande SA Vleismerino s te teel. Hierdie ram is sowat 23 maande oud en weeg ongeveer 160kg. Manie van Niekerk. doen. Die gemiddelde reënval is 550mm per jaar. Aartappels en mielies word afgewissel sodat aartappels vir minstens ses jaar nie op dieselfde grond geplant word nie. Hoewel die aartappels baie arbeidsintensief is, sorg dit vir n goeie inkomste en vaar die mielies veral goed op grond waar die vorige jaar aartappels was, omdat heelwat voedingstowwe na die volgende seisoen oorgedra word. Sy grond is naby besige hoofpaaie geleë en diefstal is n wesenlike probleem met die skaapboerdery. Hy sê dit is eintlik jammer, want die skape is uitstekend aangepas en pas ook baie goed by die res van die boerdery in. Die omgewing is uitstekend vir n gemengde boerdery en 11

2 12

3 OP BESOEK... Jong ramme van elf maande oud, wat sowat 100kg weeg. Van dié ramme word vir die stoet gekeur en die res word as stoetramme verkoop. die skape vaar uitstekend op die oesreste (mielies en aartappels), soetveld- en vleiweidings. Wol is n bonus Ek sien die Vleismerino s se wol as n bonus. Dit verg net soveel moeite om vleisskape op te pas en dan skeer ons gemiddeld R160 se wol per skaap (van lammers tot groot skape) af. Die groot skape word een keer per jaar geskeer en die jong diere twee keer. Die volwasse skape gee gemiddeld 3,2kg wol per skaap met n veseldikte van 23 mikron oor die hele kudde. Die lammers weeg gemiddeld 40kg met speen en hulle word aan voerkrale verkoop of op die plaas in ons eie voerkraal vir sowat twee maande afgerond totdat hulle sowat 60kg weeg. Daar is twee dektye sodat die ooie in Maart en Augustus lam. Die stelsel het ontstaan om altyd diere vir die verskillende skouklasse te hê. Die SA Vleismerino-ooitjies van ongeveer elf maande oud, wat van 80 tot 90kg weeg. skoue het nou verander van ouderdomsna gewigsgroepe, wat dié stelsel onnodig maak. Dit hou egter die voordeel in dat kleiner groepe ooie op n keer lam, wat bestuur en rekordhouding vergemaklik, die werk versprei en dit moontlik maak om ramme beter te benut. Die skape loop van Mei tot September op oesreste en die res van die jaar op natuurlike weiding met sowat n kwart van die lande wat oorlê vir vogbewaring. Die skape hou dié lande skoon van opslag. Sowat ses weke ná die dekseisoen eindig, skandeer ons die ooie vir dragtigheid en dié wat oorslaan, word summier uitgeskot. Net voor lamtyd bring ons die ooie na klein kampies naby die opstal en die ooie met tweelinglammers kom vir twee tot drie dae in lamhokke. Die lammers kry, sodra hulle begin vreet, kruipvoeding en hulle word op 100 dae gespeen. Die speenlammers word vir sowat twee weke in klein kampies naby die opstal gehou. Ons skei die ram- en ooilammers en skot die swak diere uit, wat dan afgerond en geslag word. Die beste lammers word uitgesoek en as deel van die skouspan voorberei. Die res van die lammers gaan veld toe, waar hulle voortdurend geselekteer word tot hulle 15 maande oud is, wanneer die vervangingsdiere uitgehaal en in die stoet opgeneem word, sê Manie. Maklike skape Manie sê die SA Vleismerino is maklike skape om mee te boer. Die diere is groot, loop maklik en benut die beskikbare kos goed. Daar is verskeie tipes skape binne die ras, wat dit moontlik maak om die lammers te voer of selfs met speen van die ma af te bemark. Die lammers raak ook nie maklik oorvet as n mens hulle voer nie. Die ooie is vrugbaar en hy handhaaf n lampersentasie van 150% en speen sowat 135 tot 140%. Die skape is nie uitsonderlike selektiewe vreters nie, wat dit moontlik maak om oesreste goed te benut. Hulle tel die mieliepitte agter die stroper op, maar vreet ook van die growwer mieliestronke. Waar die aartappels klaar geoes is, tel hulle nie net die aartappels op wat agtergebly het nie, maar grawe ook dié onder die grond uit. Die aartappels hoef nie soos vir beeste gekerf te word nie. Uitstekende skoudiere Daarby produseer die SA Vleismerino betreklike goeie wol. In ons omgewing met sy baie stof, moet ons skape n vag dra wat goed staan. Die skoon opbrengs van ons skeersel is sowat 50%. Die stoet se skape vaar ook uitstekend op skoue. Die stoet was by die laaste drie nasionale skoue van die ras altyd onder die eerste drie ten opsigte van die hoeveelheid punte wat die skape verwerf het. Ek is in 2012 aangewys as die teler van kampioene en die stoet het die grootkampioen-ram en -ooi vertoon, sê Manie. Vir meer inligting, skakel Manie by of stuur n epos aan manie@gcs.co.za. SB 13

4 An aerial view of the dams at Goodwoods. Producing easy-care cattle in the Eastern Cape By Izak Hofmeyr Justin and Karen Stirk operate a mixed farming business on their farm Goodwoods near Port Alfred in the Eastern Cape. Justin received SA Studbook s Elite 2014 Award for cattle breeder of the year. The Stirks farm on hectares with 250 stud Bonsmara cows (570 registered animals), 150 commercial cows, 300 Dorper ewes and 250 Boer goats. In addition they produce 10ha of cherry peppers under drip irrigation for Carara Agro Processing in Grahamstown and 5ha of cabbage mostly for the informal market, also under drip irrigation. They also have 7ha of macadamias. We have four dams on the farm, which were built in the early 1980s and give us a storage capacity for about two-and-ahalf years. We used to irrigate about 20 hectares of pastures for our sheep, but we have now replaced that with higher risk but notably higher return crops. The drip irrigation has extended our water supply by a good 12 to 14 months. We have 40 hectares that can be irrigated, and we rotate the crops in a system of peppers one year, cabbages one year and then dry pastures for five years. The pastures are mainly a Katambora Rhodes grass and Smutsfinger mixture, which is utilised mainly by the cattle during the five-year period in the crop rotation programme. Justin and Karen Stirk. Pasture quality Over the past few years Justin has dropped their small stock numbers significantly and increased the cattle numbers due to a marked change in the winter rainfall patterns in the area. I don t know if it is climate change, but due to very sporadic rains in the winter we just saw a decline in the quality of the pasture during winter, which placed strain on our fodder flow programme. So we moved away from planting oats and rye in the winter and established permanent Rhodes and Smutsfinger pastures for the increased cattle numbers. With Smutsfinger being a notoriously difficult grass to establish, the Rhodes component provides a large percentage of the bulk initially. Rhodes, however, is in turn notorious for declining rather quickly. By fertilising every two years and then allowing the pasture to go to seed every three years at least, Justin has succeeded in keeping both the Rhodes and Smutsfinger components of the pasture vibrant. We have pastures here that are at least 30 years old and are still as productive as ever. Type of veld The natural veld is a mixture of sourveld, sweet valley bushveld and bushveld slopes, with about 30% planted pastures, 30% sourveld and the rest valley bushveld and bushveld slopes. We run our sheep on the valley bush- 14

5 AT HOME WITH... The type of bulls that Justin produces. veld and on the southern-facing slopes that are slightly sourer, and wean the lambs at about 27kg directly into our own feedlot. The goats, on the other hand, play an important role in utilising the bush and creating a browse line, which provides light for the grass underneath the bushes to grow. We used to run 900 Angora goats, but because of the unpredictability of our weather and the severe cold fronts that can pass through, we suffered too many losses and eventually we phased out the goats totally. The effect was that the bushes started overgrowing the veld. So we brought back the goat factor, but this time Boer goats, and their positive effect on the veld was immediately visible. Bonsmara stud It was for their Goodwoods Bonsmara Stud that Justin received the Studbook Elite Award earlier this year. He says the main reason is because he enjoys having his recordkeeping in an excellent order. We registered our stud in 2002 and we have grown it since then from 90 to 250 cows. I really enjoy the breeding side, together with the data that goes with it. I also enjoy being involved with breed society activities. As such I am a senior inspector and I also involve myself quite heavily with the commercial sector in our area in providing assistance and advice. You have to have a passion for breeding. Justin is also heavily involved in running the well-known Frontier Bonsmara Sale in Grahamstown, which has been going on for nine years, and has developed a name for the quality bulls that can be acquired there at reasonable prices. The Frontier Sale is growing into one of the premier Bonsmara sales in the country and we are very proud to be associated with it. His ideal animal Justin says the area where he farms, is a tick-infested area with heartwater, gallsickness and redwater, both Asiatic and African, prevalent. We try to breed animals that thrive on the veld without supplementary feed. We are far away from the maize production areas and bringing in feed is very expensive. So we fatten off the veld, and for that you need cattle that are really well-adapted. The animal that we strive to breed is a medium-framed animal with excellent capacity and depth, broad muzzle, full behind the shoulder with a really good heart girth. Selecting for these traits, had them ending up with a really good coat as well, something that is crucial against the ticks. It goes without saying that fertility remains the basis of any selection. If a cow does not produce a calf that we can sell, she has to fill in that income gap herself. Due to this approach, we maintain an average inter-calving period of 380 days, which I intend to improve in the years to come. The average weight of the cows is about 560kg, and Justin weans at an average weight of about 250 to 270kg for bull calves and between 230 and 240kg for heifers. Our cows are surprisingly heavy, but they are not tall at all. The weight is much rather a reflection of the capacity and depth in their bodies. Our worst conception figure ever was 91% and the best 98%. Justin maintains two calving seasons, the first between September and November, and the second from February to April. When we select bulls, we try to select for good growth. The effect is that our weaning weights have improved by a good 15% since we started the stud. Use of aids We make use of any aid that can help to optimise our operation. We utilise, for example, a scientific lick supplement programme and a stringent inoculation programme. I think many commercial producers fall short as they tend not to want to spend money on these aspects. The fact is that they end up losing much more than the expense of the programmes. The use of a multivitamin injection, for example, can have a tremendous effect in increasing conception rates. And every calf born extra is pure profit. Although these are important aids to optimise your commercial operation, says Justin, the use of performance-tested bulls forms the other vital link to a successful operation. You have to know what bull you use. Bulls not performancetested have caused many herds to go backwards. If he has to describe the stud in one sentence, he says it would be that they produce easy care, fertile animals that are excellently adapted to the environment with increased resistance to diseases. These traits make them very attractive to commercial buyers because they will adapt and thrive in any part of the country. SB 15

6

7 Bonsmara the ideal weaner ADVERTORIAL A frequently asked question is: What is the ideal weaner? In the South African market, most weaners end up in a feedlot, thus the South African Feedlot Association s answer is easy and straightforward: The calf that eventually brings in the biggest profit and is acceptable to the consumer. So, eventually, the consumer dictates what the weaner farmer should produce! Before the farmer can start marketing his weaners, his goal must be a tender, juicy steak on the consumer s plate. To get to that mouth-watering goal, the weaner has to turn out an A-grade carcass of 240 to 260kg, with a fat code of two to three. This is where the medium-framed Bonsmara calf with its excellent growth performance and ability to adapt fits the bill perfectly. Bonsmara calves wean on 205 days at an average mass of 233kg, which makes it the ideal calf for the abovementioned criteria. Feedlots are constantly looking for economical growth potential, in other words: Good average daily gain (ADG). Good feed conversion ratio (FCR). Good health status. Carcass quality within the weight and fat code framework. David Cock, Tempevale Bonsmaras The Bonsmara produces ideal weaner calves, which serve as excellent replacement heifers. Average daily gain Because the Bonsmara is the most common cattle breed in South Africa, most weaners that are subjected to growth tests are Bonsmara. These tests are run either on the farm or at a centrally situated test station. The ADG of Bonsmara steers at test stations averages 1 769g per day. Feedlots usually feed the weaners for 120 to 130 days, during which period a weaner will gain approximately 229kg. When the weight at arrival of 233kg is added, the result fits the frame of the ideal weight and fat code perfectly. Feed conversion ratio Bonsmara steers FCR impresses at 5,94kg, indicating that the animal has converted 5,94kg of food to produce 1kg of meat mass. Besides the price of the weaner, most of the money spent by a feedlot lies in feeding making the Bonsmara weaner very costeffective. Good health status The Bonsmara is known for its adaptability in every climate region in South Africa, as well as in other countries and continents. Feedlots are not concerned that Bonsmara weaners will not adapt in their unique circumstances, even when they are brought from other climatic zones. Gerrit van Zyl, Hanzyl Bonsmaras Bonsmara cows calve with ease, are good mothers and produce enough milk to wean robust calves. Carcass quality and fat code According to the results of the annual South African Meat Industry Company (Samic) carcass competition, Bonsmara rules the waves! For many consecutive years Bonsmara carcasses have either won or taken most of the first five places in the competition. The most recent national winner was a Bonsmara carcass with a winning percentage of 99,96% making it comply almost 100% to the weight, frame and fat code. Now that means business! Because marketing is the essence of production, a Bonsmara farmer doesn t need to be concerned that he will have difficulty finding buyers for his weaners. The medium frame of a Bonsmara cow is ideal to produce a weaner acceptable to the feedlot and with the ability to turn out a top-quality carcass. Consumers can be assured that when they buy Bonsmara meat, it will be of the most tender available. In other words: From farmer to table Bonsmara is the answer! Tel: Fax info@bonsmara.co.za 17

8

9 Die spog-buffelbul Matetsi, wat Piet du Toit se wildboerdery bekendheid laat verwerf het. OP BESOEK... Teel tot voordeel van die bedryf Deur Andries Gouws Die uitmuntende werk wat telers van skaars en eksotiese wild doen, bevoordeel die hele bedryf en gaan dit vir kommersiële wildboere moontlik maak om meer geld uit trofee- en biltongjag in hul sak te steek. Dit sal die hele wildbedryf meer volhoubaar maak. Wildboere en nuwe toetreders tot die bedryf moet hulle nie blind staar teen die miljoene rande wat vir uitstaande teeldiere van skaars en eksotiese spesies betaal word nie. Die pryse van uitsonderlike gewone wild styg ook beduidend, omdat wildboere besef sulke diere kan vir hulle beter trofeë en karkasse teel. Só sê Piet du Toit, bekende wildboer wat al rekordpryse behaal het én betaal het vir uitstaande diere wat hy in sy wildteelbedryf gebruik. Gewone koedoes en rooibokke behaal rekordpryse. Ek is veral opgewonde oor die koedoes wat myns insiens die grootste sprong in stygende pryse op vanjaar se wildveilings kan behaal. Kleurvariasies is ook baie gewild in Suid-Afrika en top gewone ooie en koeie word gebruik om eers splits en dan die gekleurde diere te teel. Dit gee ook n nuwe hoër waarde aan uitstaande ooie wat nou n teelwaarde eerder as jagwaarde gekry het, sê hy. Uitgebreide belange Piet, sy vrou Vivia en hul gesin boer sedert 2000 op die plaas Hoogenbomen by Lindleyspoort naby Rustenburg. Hulle het deesdae uitgebreide boerderybelange in Suid-Afrika en Namibië, waar hulle met die meeste skaars en eksotiese wildspesies, drie beesstoeterye en n kommersiële beeskudde boer. Toe ons begin boer het, met n klompie beeste en lusern, het dié onderneming vir my soos n bodemlose put gevoel waarin ek net geld ingooi. In hierdie tyd het die wildgogga my gebyt. Ek het somme begin maak, gesien dit kan werk en my eerste nege swartwitpense gekoop. Vandag het ons van die meeste skaars en eksotiese wildsoorte met buffels, swartwitpense en bastergemsbokke as die hoofvertakkings. Mettertyd het n Bonsmara-, Simmentaler- en Simbra-stoetery en kommersiële vleisbeeskudde bygekom en nou boer ons baie wyd tot in die Noord-Kaap, Sentraal- en Suid-Namibië. Ons hou altesaam sowat beeste aan. Die wildbedryf is myns insiens nou waar die beesbedryf n klompie dekades gelede was. Die telers woel en werskaf nog om die beste diere te bekom om op die vinnigste manier te kan vorder en voor te bly met veral horinglengtes. Daar is egter nog relatief min uitstaande diere en nie vreeslik baie van hul nageslag wat wys hoe hulle teel nie. Die volmaakte dier Vir my gaan dit nie net oor die lengte van die horings nie. Ek probeer die volmaakte dier teel. Daarby is buffels my hart se punt en dit is die eerste buffelbul Matetsi, wat ek teen R3,3 miljoen op Thaba Tholo se veiling gekoop het, wat my op die wenpad geplaas het. Hy teel vir my die volmaakte buffel, n uitstekende manlike kop, n uitstaande karkas, n goeie temperament en hy dra sy manjifieke horings (48⅞ duim) aan sy nageslag oor. Die waarde van die nageslag wat hy al geteel het, is konserwatief bereken op meer as R200 miljoen. Saam met hom gebruik ons twee ander 19

10 PROMOSIE-ARTIKEL Natuurlike vliegbeheer is volhoubaar Vlieë is seker die ergste verpesting vir mens en dier en hoewel daar al dekades probeer word om dié plaag te beheer, is min volhoubare welslae tot nou behaal. Nou word perdebytjies ingespan en hulle wen die stryd op n natuurlike, omgewingsvriendelike manier. Die wespe, wat deur Bio-Insectaries SA (BISA) versprei word, voed uitsluitlik op die papies van vlieë, lê hul eiers in dié papies en verhoed so dat die vlieë uitbroei. In plaas van n vlieg, kom daar n perdebytjie uit die dooie vliegpapie om die beheer verder te voer. Die grootste voordeel van dié stelsel is dat vlieë beheer word voordat hulle kan irriteer en skade aanrig. Beperk broeiplekke Die stelsel werk nog doeltreffender as die belangrikste broeiplekke van vlieë, soos mishope, misafloopbane, nat plekke om krippe en drinkbakke, plekke waar voer gestort, kuilvoer gemaak en hooi verrot, tot die minimum beperk word deur dit droog te hou, op te ruim en chemiese middels oordeelkundig aan te wend. Dit is presies wat De Hoop-eiers, n onderneming naby Amsterdam in Mpumalanga, doen. Hulle het sowat Amberlink-lêhenne wat eiers produseer. Die onderneming is al sowat 15 jaar aan die gang. Méri van Wyk, bestuurderes van die aanleg, sê hulle hang die plastiekhouers waarin die wesppapies is in al die hokke. Daar is gaatjies in die houers waardeur die wespe uitvlieg wanneer hulle uitbroei. Die wespe fynkam dan die broeiplekke van die vlieë op soek na vliegpapies. Die wesppapies kan ook direk in of op die mis onder die hoenders geplaas word. Waar chemiese middels nog saam met die wespe gebruik word om volwasse vlieë te beheer, is dit noodsaaklik om dit so aan te wend dat dit nie die wespe benadeel nie. Dié middels moet dus op vliegrusplekke soos mure, pale, onder dakke en ander oppervlaktes gespuit of geverf word en nie op die broeiplekke van die vlieë gespuit word nie. BISA is in 2005 gestig met die oogmerk om biologiese vliegbeheer te kommersialiseer. Die wesp-papies word naby Jeffreysbaai in n moderne insektarium geteel en landwyd versprei om boere wat diere aanhou en n vliegprobleem het, te help om die probleem op n natuurlike manier op te los. Vir meer inligting, skakel dr Arno Moore van Bisa by of epos arno@bioinsectsa.com, of besoek die webtuiste 20

11 OP BESOEK... bekende buffelbulle, Bayeto (R9,2 miljoen met n horinglengte van sowat 50 duim) en Horison (R26 miljoen met n horinglengte van 55 duim) as ons hoof-teelbulle by uitgesoekte koeie. Hoewel dié bulle n baie sterk erfdwang het en baie goeie nageslag teel, is n goeie buffelkoei vir my die fabriek wat reproduseer. My ondervinding is dat n mooi en goeie koei se kans om n kalf te gee wat soos sy lyk en presteer, 95% is. n Uitstaande koei met n horingwydte van 40 duim wat met n uitstaande bul gepaar word, gee vir n mens dieselfde inkomste as n teelgroep van 15 swartwitpense. n Gewone koedoe is vir my waarskynlik die mooiste dier, maar buffels het persoonlikheid. As my top buffel-teeltrop rustig is, kan ek uit die bakkie klim, tussen hulle gaan sit en met hulle gesels. Jy moet hulle egter respekteer, want hulle bly wilde diere, sê Piet. Langer horinglengtes Van koedoes gepraat, sê hy, daar kom n oorlog om weer diere te teel met horings van 60 duim en langer wat simmetries gedraai is. Die wenkbroue het gelig toe ek op n onlangse wildveiling 25 koedoekoeie dragtig gewaarborg van n koedoebul met horings van 64 duim teen R stuk aangeskaf het. Ek het met die bekendste Vivia en Piet du Toit. Vir Piet is wildteling nie net n voorreg nie, maar n Skeppingsopdrag. en mees ervare jagters in Namibië en Suid- Afrika gepraat, en die meeste van hulle het in hul lewens net een of twee koedoebulle met horings langer as 60 duim geskiet. Hier het ek die geleentheid om dalk 12 of 13 bulkalwers te kry met die potensiaal om sulke horings te dra en die ander helfte, verskalwers, het weer die potensiaal om sulke bulkalwers voort te bring wat waarskynlik teen R stuk gaan verhandel. So n projek bewys dat jy nie noodwendig baie duur skaars- of eksotiese wild hoef te koop om tot die wildbedryf toe te tree, welslae te behaal en n verskil te maak nie. Ek glo die styging in koedoepryse gaan vanjaar die grootste voorwaartse sprong op wildveilings hê. Kleurvariasies Koffiekleurige en koper springbokke, wat onlangs teen onderskeidelik R en R stuk verkoop is, is ook n voorbeeld van hoe die kleurvariasies, wat baie gewild is, die pryse van gewone wild kan stimuleer. Dié bokke word uit gewone ooie geteel waarop gekleurde ramme gebruik is. Swart rooibokke is nog n voorbeeld. Dié diere is aangepas om op feitlik enige plek in Suider-Afrika aangehou te word. Iemand kan met tien rooibokooie en n swart ram op n klein stukkie grond begin om hierdie gesogte diere te teel. Kleurvariasies is deesdae baie gewild. Sulke diere behaal besondere goeie pryse op wildveilings. Ons teel top diere en vermeerder die skaars en eksotiese spesies. Namate uitstaande teeldiere beskikbaar raak, sal kommersiële wildboere sulke diere begin koop om hul kuddes te verbeter om groter trofeë en meer vleis te kan produseer. Ons het met deurdagte teling swartwitpense se horings langer as 50 duim geteel en ons vorder steeds. Ek is oortuig as n kommersiële wildboer sy swartwitpense se horinglengte van 37 tot 44 duim opstoot, kan hy die waarde van sy trofeë met 50% vermeerder. Onlangs is n gewone rooibokram met horings van 29 duim lank vir R verkoop. Ek weet nie hoe die koper dié ram gaan gebruik nie, maar n boer kan met so n dier sy trofeë verbeter en ook uitstaande splits in sy swart rooibokteelprogram teel. Dit alles wys dat die wildbedryf nie meer misgekyk kan word nie en die skaars wildspesies het gekom om n volhoubare plek in die bedryf vol te staan. Die liewe Vader het vir ons die wild gegee, ons het dit net tot nou toe misgekyk. Die feit dat ons met dié diere kan teel, is nie net n voorreg nie, dis n Skeppingsopdrag, sê Piet. Vir meer inligting, skakel Piet by of stuur n epos aan piet@pietdutoit.com. SB 21